Ý nghĩa các ký hiệu và thuật ngữ trong âm nhạc

Nhiều từ tiếng Ý thường được sử dụng như những ký hiệu âm nhạc để dẫn dắt người biểu diễn chơi nhạc. Được sử dụng bởi các nhà soạn nhạc người Ý vào thế kỷ 17, những thuật ngữ này giờ đây đã được phổ biến rộng rãi trên toàn thế giới.

Nhịp độ

Danh sách nhịp độ mẫu. Số lượng nhịp mỗi phút cụ thể (BPM) chỉ mang tính hướng dẫn. Trong âm nhạc hiện đại, mỗi máy đánh nhịp có các mức độ BPM khác nhau (ví dụ ♩= 120) có thể bổ sung hoặc thay thế hướng dẫn nhịp độ.

Thuật ngữ	Ý nghĩa	BPM
adagietto	có vẻ chậm	72-76
adagio	chậm	66-76
allegretto	có vẻ nhanh hơn, nhưng chậm hơn allegro	112-120
allegrissimo	nhanh nhiều	172-176
allegro	nhanh	120-168
allegro moderato	nhanh hơn bình thường	116-120
andante	bằng tốc độ bước đi	76-108
andante moderato	chậm hơn bình thường một chút	92-112
andantino	hơi hơi nhanh	80-108
grave	rất chậm	25-45
larghetto	hơi hơi chậm	60-66
larghissimo	cực kì chậm	dưới 25
largo	rất chậm	40-60
lento	chậm vừa	45-60
moderato	nhanh vừa	108-120
prestissimo	cực kì nhanh	trên 200
presto	quá nhanh	168-200
vivace	rất nhanh	140-176
vivacissimo	nhanh dồn dập	172-176

Nhịp độ thay đổi

Dưới đây là danh sách nhịp độ thay đổi. Thuật ngữ dùng để miêu tả sự thay đổi có thể được viết thêm gạch nối để chỉ độ dài quãng thời gian thay đổi, ví dụ “rit. _ _ _“.

Thuật ngữ	Viết tắt	Ý nghĩa
a piacere		diễn tả tự do, nhịp độ có thể được quyết định bởi người biểu diễn
a tempo		trở về nhịp cũ
rallentando	rall.	chậm dần lại
ritardando	rit., ritard.	chậm dần đều
ritenuto	riten.	chậm ngay lập tức
rubato		tốc độ tự do
stringendo		nhanh dần, giống như “kéo căng”
accelerando	accel.	nhanh dần

Cường độ nốt nhạc

Dưới đây là danh sách cường độ nốt nhạc tiêu chuẩn. Những tiêu chuẩn này chỉ ra độ lớn của âm thanh tương đối, chứ không hoàn toàn liên quan tới từng mức độ âm thanh cụ thể. Đối với tiêu chuẩn của người Ý, cường độ nốt nhạc thường được viết dưới khuông nhạc hoặc giữa hai khuông nhạc lớn.

Thuật ngữ	Ký hiệu	Ý nghĩa
pianississimo	ppp	nhẹ nhất có thể
pianissimo	pp	rất nhẹ
piano	p	nhẹ
mezzo piano	mp	tương đối nhẹ
mezzo forte	mf	tương đối to
forte	f	to
fortissimo	ff	rất to
fortississimo	fff	to nhất có thể

Thay đổi cường độ

Dưới đây là danh sách độ cường độ thay đổi. Kẹp ( ) được sử dụng để hiển thị cường độ thay đổi trong phạm vi vài nhịp. Trong khi đó, cresc. và dim. được sử dụng để thể hiện sự thay đổi cho quãng dài hơn. Các thuật ngữ có thể được ghi thêm gạch nối để diễn tả độ dài của cường độ thay đổi.

Thuật ngữ	Ký hiệu	Ý nghĩa
crescendo	cresc. hoặc	lớn dần
diminuendo	dim. hoặc	nhẹ dần
fortepiano	fp	lớn, nhưng ngay lập tức nhẹ
sforzando, forzando, szforzato	sfz, sf hoặc fz	nhấn mạnh đột ngột (áp dụng cho nốt nhạc và hợp âm)
rinforzando	rfz hoặc rf	nhấn mạnh (áp dụng với nốt nhạc, hợp âm và đoản khúc)

Kỹ thuật

Dưới đây là danh sách các thuật ngữ kỹ thuật chơi nhạc phổ biến. Những thuật ngữ này giúp hỗ trợ người biểu diễn sử dụng kỹ thuật chơi nhạc nhất định để tạo ra âm thanh mong muốn.

Thuật ngữ	Viết tắt	Ý nghĩa
arpeggio	arp.	các nốt trong hợp âm được chơi nối tiếp nhau thay vì được chơi cùng một lúc, nói ngắn gọn là hợp âm rải
glissando	gliss.	luyến láy liên tiếp từ nốt này sang nốt khác
legato		nốt được chuyển nhẹ nhàng, uyển chuyển
mano destra	m.d.	tay phải
mano sinistra	m.s.	tay trái
con sordino		sử dụng sourdine hoặc không sử dụng pedal đàn piano
senza sordino		không sử dụng sourdine hoặc dùng sustain pedal đàn piano
pizzicato	pizz.	gảy dây đàn bằng ngón tay, thay vì dùng vĩ
portamento	port.	luyến nhẹ nhàng từ nốt này sang nốt khác
tutti		tất cả đồng diễn
staccato	stacc.	xử lý nốt ngắn và sắc
staccatissimo	staccatiss.	xử lý nốt ngắn và hoàn toàn tách biệt
vibrato		rung nốt nhạc

Nhạc điệu

Dưới đây là danh sách nhạc điệu quen thuộc. Những thuật ngữ này giúp người chơi nhạc nắm bắt được nhạc điệu của đoạn nhạc qua tiết tấu, nhịp điệu và cường độ.

Thuật ngữ	Ý nghĩa
agitato	truyền cảm
animato	vui tươi
cantabile	du dương
con amore	tình cảm
con brio	cảm hứng
con fuoco	bốc lửa
con moto	tinh thần
dolce	ngọt ngào
doloroso	buồn bã
energico	tràn đầy năng lượng
espressivo	biểu cảm
grazioso	yêu kiều
leggiero	nhẹ nhàng
maestoso	trang nghiêm
marcato	mạnh mẽ
risoluto	dứt khoát
scherzando	vui nhộn
sostenuto	luyến rất dài
tenuto	ngân liên tục
tranquillo	từ tốn

Lặp lại

Dưới đây là danh sách hướng dẫn lặp lại nốt nhạc. Hướng dẫn được sử dụng nhằm hỗ trợ người biểu diễn lặp lại một khúc nhạc nhất định.

Thuật ngữ	Ký hiệu	Ý nghĩa
Fine		kết thúc khúc nhạc
Coda		đoạn đuôi
Segno		bắt đầu hoặc kết thúc lặp lại
Da Capo	D.C.	lặp lại từ phần đầu
Da Capo al Fine	D.C. al Fine	lặp lại từ phần đầu tới từ Fine
Da Capo al Coda	D.C. al Coda	lặp lại từ phần đầu đến ký hiệu (trong vài trường hợp có thể được thay thế bằng Tới Coda), sau đó chuyển tới phần kết thúc của đoạn nhạc Coda
Da Capo al Segno	D.C. al Segno	lặp lại từ phần đầu tới ký hiệu
Dal Segno	D.S.	lặp lại từ ký hiệu
Dal Segno al Fine	D.S. al Fine	lặp lại từ chỗ có ký hiệu cho tới từ Fine
Dal Segno al Coda	D.S. al Coda	lặp lại từ ký hiệu cho tới ký hiệu (trong vài trường hợp có thể được thay thế bằng Tới Coda), sau đó chuyển tới phần kết thúc của đoạn nhạc Coda

Thuật ngữ chung

Dưới đây là danh sách thuật ngữ chung. Những thuật ngữ này thường được sử dụng cùng các thuật ngữ khác như allegro molto (rất nhanh) và con amore (truyền cảm).

Thuật ngữ	Ý nghĩa
ad libitum	cho phép người biểu diễn hát nhịp tuỳ ý at pleasure
assai	rất
con	với
ma	nhưng
ma non tanto	nhưng không nhiều
ma non troppo	nhưng không quá nhiều
meno	ít hơn
molto	nhiều
non	không
più	nhiều hơn
poco	một chút
poco a poco	từng chút một
senza	không có
simile	theo cách tương tự
subito	ngay lập tức