Tài liệu (PDF) sách, giáo trình hòa âm bậc đại học

Tải bộ tài liệu, sách, giáo trình hòa âm – Học viện Âm nhạc Huế

Trong lĩnh vực âm nhạc chuyên nghiệp, hòa âm luôn được coi là một trong những môn học nền tảng, giúp người học nắm vững cơ chế vận hành của các hợp âm và mối quan hệ giữa giai điệu – bè trầm – hòa thanh. Để phục vụ cho quá trình giảng dạy chính quy tại bậc đại học, Học viện Âm nhạc Huế đã biên soạn bộ tài liệu giáo trình hòa âm cổ điển gồm hai tập, do TS. Nguyễn Thế Tuân biên soạn. Đây là bộ sách mang tính hệ thống, cung cấp cả lý thuyết lẫn thực hành, giúp sinh viên và những ai quan tâm đến âm nhạc cổ điển có thể tiếp cận kiến thức một cách khoa học và chuẩn mực.

Tài liệu, sách “Giáo trình hòa âm cổ điển – Tập I”

Tập I tập trung vào những nền tảng cơ bản nhất của hòa âm, được trình bày logic và dễ theo dõi. Nội dung xoay quanh các vấn đề như:

Khái niệm và vai trò của hòa thanh trong âm nhạc: Người học sẽ được làm quen với định nghĩa hòa thanh, tầm quan trọng của nó trong việc tạo dựng hình thức tác phẩm và làm giàu thêm cho giai điệu. Nhạc sĩ Glinka từng nói: “Nhiệm vụ của hòa thanh là vẽ thêm cho người nghe những đường nét mà trong giai điệu không có”. Chính vì thế, tập I mở ra một nền tảng nhận thức sâu sắc về mối quan hệ giữa giai điệu và hòa âm.
Hòa thanh bốn bè: Phần này trình bày cách sắp xếp hợp âm cho bốn giọng hát (soprano, alto, tenor, bass), nguyên tắc tăng đôi âm, khoảng cách giữa các bè, cũng như những lỗi cần tránh như chéo bè, rỗng bè. Đây là kiến thức trọng yếu cho bất kỳ ai muốn nghiên cứu hoặc sáng tác theo phong cách cổ điển châu Âu.
Hệ thống chức năng hợp âm: Tài liệu giải thích rõ chức năng của hợp âm chủ (T), hợp âm át (D) và hạ át (S), cũng như cách các hợp âm này kết hợp thành vòng hòa thanh. Thông qua đó, người học hiểu được logic vận hành của một bản nhạc theo quan điểm hòa âm cổ điển.
Nguyên tắc phối hòa âm cho giai điệu và bè trầm: Bên cạnh việc phân tích, giáo trình còn đưa ra nhiều bài tập thực hành, giúp sinh viên rèn luyện khả năng phối hợp các hợp âm với giai điệu có sẵn. Đây cũng là cơ sở cho việc sáng tác và phân tích tác phẩm sau này.
Các hợp âm đặc thù: Tài liệu còn đề cập đến hợp âm sáu, hợp âm sáu bốn, hợp âm bảy át, hợp âm bảy dẫn cùng những nguyên tắc nối tiếp, giải quyết. Những nội dung này không chỉ mang tính lý thuyết mà còn có ví dụ minh họa cụ thể.

Với cách tiếp cận vừa chặt chẽ vừa thực tiễn, giáo trình hòa âm tập I được xem như chiếc “chìa khóa” giúp người học bước vào thế giới hòa thanh châu Âu từ thế kỷ XVII – XIX, giai đoạn được coi là “thời kỳ vàng” của âm nhạc cổ điển.

Tài liệu, sách “Giáo trình hòa âm cổ điển – Tập II”

Nếu tập I đặt nền móng cho kiến thức cơ bản thì tập II nâng cao hơn, đi sâu vào những kỹ thuật phức tạp và mở rộng phạm vi nghiên cứu. Một số nội dung trọng tâm gồm:

Hợp âm át kép và biến thể: Đây là phần chuyên sâu về hợp âm cromatic, trong đó hợp âm át kép (DD) giữ vai trò quan trọng trong việc mở rộng không gian hòa thanh. Tài liệu phân tích cách chuẩn bị, sử dụng và giải quyết hợp âm át kép ở kết cũng như trong quá trình phát triển của tác phẩm.
Chuyển giọng tạm và chuyển điệu: Một trong những đóng góp lớn của tập II là hệ thống hóa các phương pháp chuyển giọng, chuyển điệu gần – xa, cũng như những kỹ thuật đặc thù như chuyển điệu đẳng âm hay chuyển điệu giai điệu – hòa thanh. Đây là yếu tố quan trọng giúp tác phẩm âm nhạc trở nên phong phú, đa dạng và có tính phát triển cao.
Phân tích mối quan hệ điệu tính: Tài liệu cung cấp nhiều sơ đồ, ví dụ minh họa và công thức chuyển điệu từ giọng trưởng sang giọng thứ, từ giọng gốc sang giọng lân cận hoặc xa hơn. Nhờ đó, người học có thể thực hành trực tiếp và áp dụng vào phân tích tác phẩm cụ thể.
Các hợp âm đặc biệt trong quá trình phát triển: Ngoài át kép, tập II còn đề cập tới các hợp âm bị hóa, hợp âm nghịch, cũng như vai trò của chúng trong việc tạo màu sắc mới cho bản nhạc.

Điểm nổi bật của tập II là tính thực hành cao: cuối mỗi chương đều có câu hỏi ôn tập và bài tập phối hợp, buộc sinh viên phải vận dụng lý thuyết vào xử lý tình huống âm nhạc cụ thể.

Ý nghĩa của bộ tài liệu đối với người học âm nhạc

Bộ sách – giáo trình hòa âm của Học viện Âm nhạc Huế không chỉ dành cho sinh viên chuyên ngành sáng tác, lý luận – chỉ huy, mà còn là nguồn tham khảo giá trị cho các nhạc công, ca sĩ, nhà nghiên cứu muốn tìm hiểu sâu hơn về cấu trúc và kỹ thuật hòa âm cổ điển.

Với ngôn ngữ trình bày rõ ràng, đi từ cơ bản đến nâng cao, bộ tài liệu này:

Giúp người học xây dựng nền tảng vững chắc về hòa thanh.
Cung cấp phương pháp phân tích và đánh giá tác phẩm âm nhạc dựa trên logic hòa âm.
Tạo điều kiện cho việc ứng dụng vào các môn học khác như ký xướng âm, phối khí, sáng tác.
Mở rộng khả năng tư duy sáng tạo khi tiếp cận các kỹ thuật phức tạp như chuyển điệu xa, hợp âm biến thể.

Bộ “Giáo trình hòa âm cổ điển” tập I & II là một trong những tài liệu chuẩn mực nhất về hòa âm hiện nay bằng tiếng Việt. Không chỉ là sách học tập cho sinh viên bậc đại học, hai tập giáo trình này còn mang giá trị tham khảo lâu dài cho bất kỳ ai đam mê âm nhạc cổ điển. Việc nghiên cứu bộ tài liệu này không chỉ giúp người học hiểu rõ hơn về hệ thống hợp âm, chức năng hòa thanh, kỹ thuật phối bè mà còn mở ra con đường tiếp cận sâu sắc tới kho tàng tác phẩm âm nhạc thế giới.